1. Tổng quan v�?bệnh lao

Vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis là nguyên nhân gây nên bệnh lao �?người, đây là căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có th�?lây lan d�?dàng thông qua đường hô hấp. Người b�?lao khi ho hoặc hắt hơi s�?phát tán vi khuẩn ra ngoài không khí, người bình thường nếu tiếp xúc phải s�?b�?nhiễm bệnh. Thời gian đầu sau khi khuẩn lao xâm nhập vào, cơ th�?chưa có biểu hiện rõ ràng, đây gọi là thời k�?�?bệnh.

Quãng thời gian �?bệnh dài hay ngắn ph�?thuộc vào sức đ�?kháng của mỗi bệnh nhân. Vì thời gian �?bệnh lao thay đổi theo từng người tùy tuổi tác, th�?trạng, bệnh kèm theo… Bệnh có th�?�?trong vòng 4 đến 12 tuần nhưng cũng có th�?vài tháng tới vài năm.

Khi h�?miễn dịch của con người suy giảm là cơ hội tốt đ�?khuẩn lao sinh sôi phát triển và tấn công cơ th�?người, lúc này bệnh nhân mới có những biểu hiện và triệu chứng c�?th�?

2. Tìm hiểu v�?xét nghiệm Gene Xpert

Xét nghiệm Gene Xpert là k�?thuật ứng dụng sinh học phân t�?mang tính đột phá của ngành y t�?th�?giới nói chung và chẩn đoán bệnh lao nói riêng. K�?thuật này tích hợp 3 công ngh�? gồm: tách gen, nhân gen và nhận biết gen. K�?thuật được T�?chức Y t�?th�?giới (WHO) chứng thực và khuyến cáo áp dụng trong công tác phòng chống lao.

Theo đó, Gene Xpert được s�?dụng như xét nghiệm chẩn đoán lao ban đầu cho những trường hợp nghi thuộc diện lao kháng thuốc hoặc lao đồng nhiễm hội chứng suy giảm miễn dịch HIV. Những khu vực lao kháng thuốc hoặc kh�?năng nhiễm HIV không cao thì có th�?s�?dụng đ�?xét nghiệm đờm âm tính với mục đích tăng kh�?năng phát hiện lao phổi AFB dương tính.

Ưu điểm của xét nghiệm Gene Xpert

Phương pháp xét nghiệm Gene Xpert cho phép xác định vi khuẩn lao với đ�?đặc hiệu và đ�?nhạy rất cao. Đối với mỗi loại mẫu bệnh phẩm khác nhau, xét nghiệm Gene Xpert s�?cho ra kết qu�?trực tiếp với đ�?nhạy là khác nhau.

– Bệnh phẩm là đờm AFB dương tính có đ�?nhạy 98%;

– Bệnh phẩm là đờm AFB âm tính có đ�?nhạy 72%.

C�?2 loại này đều có đ�?đặc hiệu 99,2%.

Thời gian tr�?kết qu�?xét nghiệm ch�?khoảng 2 gi�?đồng h�? Ngoài việc chẩn đoán có nhiễm lao hay không, xét nghiệm này còn cho biết có nhiều hay ít vi khuẩn. Đặc biệt, bệnh nhân có thuộc dạng lao kháng thuốc hay không.

Khi phát hiện và điều tr�?sớm thì kh�?năng khỏi bệnh cao hơn và hạn ch�?tối đa s�?lây lan ra cộng đồng.

Khuyến cáo s�?dụng xét nghiệm này trong công tác phòng chống lao như sau:

– Xpert được s�?dụng như xét nghiệm chẩn đoán lao ban đầu cho những trường hợp nghi thuộc diện lao kháng thuốc hoặc lao đồng nhiễm hội chứng suy giảm miễn dịch HIV.

– Tại những khu vực lao kháng thuốc hoặc kh�?năng nhiễm HIV không cao thì xét nghiệm có th�?s�?dụng đ�?xét nghiệm đờm âm tính với mục đích tăng s�?phát hiện lao phổi AFB dương tính.

3. Chương trình Sàng lọc miễn phí người mắc lao phổi tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Bình Địnhđa khoa Sông Thương

Tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Bình Định triển khai chương trình “Sàng lọc miễn phí chẩn đoán người mắc bệnh lao phổi trong cộng đồng” thông qua chụp X-quang và lấy mẫu Xét nghiệm Xpert.

Sau khi thăm khám và được bác sĩ chẩn đoán lâm sàng có những dấu hiệu của bệnh lao, người bệnh s�?được ch�?định chụp Xquang và xét nghiệm Xpert hoàn toàn miễn phí đ�?xác định chắc chắn rằng người bệnh có b�?mắc lao phổi hay không. Chương trình này áp dụng cho c�?bệnh nhân nội trú và bệnh nhân ngoại trú.

Xét nghiệm Xpert giúp cho việc chẩn đoán Lao phổi đơn giản và thuận tiện hơn rất nhiều. Việc thực hiện xét nghiệm Gene Xpert sớm giúp người bệnh phát hiện bệnh và có phác đ�?điều tr�?kịp thời, hiệu qu�?cao, tránh những biến chứng nguy hiểm cũng như s�?lây lan ra cộng đồng.

Thạc sĩ Bác sĩ Chuyên Khoa II Châu Văn Tuấn-

 Giám đốc Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Bình Định

 K�?thuật ho khạc đàm xét nghiệm tìm vi khuẩn lao

Bệnh lao được gây ra bởi vi khuẩn là Mycobacterium tuberculosis là bệnh truyền nhiễm gây ra nhiều triệu chứng nguy hiểm. Việc chẩn đoán bệnh lao ngoài dựa vào các triệu chứng điển hình của bệnh và xét nghiệm tìm vi khuẩn lao đóng vai trò quyết định.

Xét nghiệm tìm vi khuẩn lao có th�?s�?dụng các mẫu bệnh phẩm t�?đàm, dịch hút ph�?quản hoặc dịch d�?dày của người bệnh đ�?làm các xét nghiệm vi sinh tìm vi khuẩn. K�?thuật lấy đàm ảnh hưởng rất lớn tới đ�?chính xác của xét nghiệm bệnh lao, cách lấy đờm bệnh phẩm như sau:

• Vào ngày trước khi lấy đàm, bệnh nhân cần uống nhiều nước và có th�?uống thuốc long đờm nếu cần.
• Buổi sáng làm xét nghiệm vi khuẩn laokhi thức dậy, người bệnh không được dùng chất sát trùng, dung dịch súc miệng hoặc v�?sinh răng miệng, không được ăn uống (có th�?uống nước lọc).
• Hít th�?2-3 lần thật sâu: Lần đầu khoảng 5 giây và th�?ra chậm, lần th�?2-3 hít thật sâu và ho mạnh cho đến khi có đờm trong miệng, khi ho luôn che miệng bằng khăn giấy.
• C�?gắng lấy đàm, tránh ch�?lấy nước bọt đơn thuần, nếu bệnh nhân xét nghiệm chẩn đoán lao phổi, lao màng bụng, lao hạch…không th�?khạc đàm, có th�?cho uống thuốc long đờm hoặc khí dung nước muối sinh lý ưu trương và v�?rung đ�?d�?khạc hơn.

Bệnh lao được gây ra bởi vi khuẩn là Mycobacterium tuberculosis

                                               Người viêt: ThS�?BSCKII. Châu Văn Tuấn 

                                                 Giám đốc Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Bình Định